Zachęta do bogobojności
1 Synu mój! Nie zapominaj mojej nauki,
a twoje serce niech przestrzega moich przykazań,
2 Bo one przedłużą ci dni i lata życia
oraz zapewnią ci pokój.
3 Niech cię nie opuszcza łaska i prawda,
zawiąż je sobie na szyi,
wypisz je na tablicy swojego serca!
4 Wtedy znajdziesz życzliwość i uznanie
w oczach Boga i ludzi.
5 Zaufaj Panu z całego swojego serca
i nie polegaj na własnym rozumie!
6 Pamiętaj o nim na wszystkich swoich drogach,
a On prostować będzie twoje ścieżki!
7 Nie uważaj się sam za mądrego,
bój się Pana i unikaj złego!
8 To wyjdzie na zdrowie twojemu ciału
i odświeży twoje kości.
9 Czcij Pana darami ze swojego mienia
i z pierwocin wszystkich swoich plonów!
10 I będą twoje stodoły wypełnione ponad miarę,
a twoje prasy opływać będą w moszcz.
11 Synu mój, nie pogardzaj pouczeniem Pana
i nie oburzaj się na jego ostrzeżenie!
12 Kogo bowiem Pan miłuje, tego smaga,
jak ojciec swojego ukochanego syna.
Wartość mądrości
13 Błogosławiony człowiek, który znalazł mądrość;
mąż, który nabrał rozumu;
14 Gdyż nabyć ją jest lepiej niż nabyć srebro
i zdobyć ją znaczy więcej niż złoto.
15 Jest cenniejsza niż perły,
a żadne klejnoty nie dorównają jej wartości.
16 W jej prawicy jest długie życie,
w jej lewicy bogactwo i chwała.
17 Jej drogi są drogami rozkoszy,
a wszystkie jej ścieżki wiodą do pokoju.
18 Jest drzewem życia dla tych, którzy się jej uchwycili,
a ci, którzy się jej trzymają, są uważani za szczęśliwych.
19 Pan mądrością ugruntował ziemię
i rozumem stworzył niebiosa.
20 Dzięki jego wiedzy wytrysnęły wody z otchłani,
a z obłoków rosa spada kroplami.
21 Synu mój! Zachowuj przezorność i roztropność
i nie spuść ich z oczu,
22 Ą będą one życiem twojej duszy
i ozdobą twojej szyi.
23 Wtedy bezpiecznie chodzić będziesz swoją drogą,
a twoja noga nie potknie się.
24 Gdy się położysz do snu, nie będziesz się bał,
a gdy zaśniesz, będziesz miał miły sen.
25 Nie lękaj się strachu znienacka
ani nieszczęścia, gdy spada na bezbożnych,
26 Gdyż Pan będzie twoją ufnością,
a twojej nogi strzec będzie od sideł.
Wezwanie do dobroczynności
27 Nie wzbraniaj się czynić dobrze potrzebującemu,
jeżeli to leży w twojej mocy.
28 Nie mów do swego bliźniego:
Idź i przyjdź znowu, dam ci to jutro
— jeżeli możesz to teraz uczynić.
29 Nie knuj złego przeciwko swemu bliźniemu,
gdy ci ufa mieszkając z tobą!
30 Nie spieraj się z nikim bez powodu,
gdy ci nic złego nie wyrządził!
31 Nie zazdrość człowiekowi gwałtownemu
i nie obieraj żadnej jego drogi,
32 Gdyż przewrotny jest obrzydliwością dla Pana;
lecz szczerzy są jego przyjaciółmi.
33 Klątwa Pana spoczywa na domu bezbożnego,
lecz błogosławi On mieszkaniu sprawiedliwych.
34 Z szyderców szydzi,
lecz pokornym okazuje łaskę.
35 Mądrzy dziedziczą chwałę,
lecz głupcy są okryci hańbą.
Mądrość i zawierzenie Bogu
1 Mój synu, nie zapominaj mojej nauki,
zachowuj w sercu moje nakazy,
2 bo przyniosą ci
wiele dni i lat życia i dobrobyt.
3 Dobroć i prawda niech cię nie opuszczają,
zawiąż je sobie na szyi,
zapisz je na tablicy swojego serca,
4 a znajdziesz łaskę i zrozumienie
w oczach Boga i ludzi.
5 Zaufaj Panu z całego serca,
nie polegaj na swoim rozsądku.
6 Rozpoznawaj Go na wszystkich swoich drogach,
a On będzie prostował twoje ścieżki.
7 Nie uważaj się za mądrego,
bój się Pana i unikaj zła.
8 Będzie to zdrowiem dla twojego ciała
i pokrzepieniem dla twoich kości.
9 Czcij Pana tym, co posiadasz
i pierwocinami wszystkich swoich plonów,
10 a twoje spichlerze będą wypełnione obficie
i w tłoczniach moszcz będzie się przelewał.
11 Nie gardź, mój synu, karceniem Pana,
nie odrzucaj Jego napomnień.
12 Pan bowiem karci tego, kogo kocha,
jak ojciec swego umiłowanego syna.
Mądrość daje szczęście
13 Szczęśliwy człowiek, który znalazł mądrość
i osiągnął zrozumienie,
14 bo daje ona dochód lepszy niż srebro,
zysk cenniejszy niż złoto.
15 Jest droższa od pereł,
żadne twoje pragnienie jej nie dorówna.
16 W prawej ręce ma długie życie,
w lewej bogactwo i chwałę.
17 Jej drogi są drogami przyjemności,
wszystkie jej ścieżki zapewniają pokój.
18 Jest drzewem życia dla tych, którzy się jej uchwycili,
ci, którzy się jej trzymają, są szczęśliwi.
19 Pan mądrością utwierdził ziemię,
niebiosa umocnił rozumem.
20 Dzięki Jego wiedzy rozwarły się odmęty,
chmury spuszczają rosę.
Pan otacza opieką mądrych
21 Mój synu, niech nie znikną z twoich oczu
rozsądek i roztropność – zachowaj je.
22 Będą życiem dla ciebie,
ozdobą twojej szyi.
23 Wtedy pójdziesz bezpiecznie swoją drogą
i się nie potkniesz.
24 Gdy się położysz, nie będziesz się bał,
zaśniesz i twój sen będzie spokojny.
25 Nie bój się niespodziewanego przerażenia
ani zagłady, która przychodzi na niegodziwych,
26 bo Pan będzie przy tobie
i ustrzeże twoją nogę od sideł.
Miłość bliźniego
27 Nie odmawiaj dobra temu, komu się należy,
jeśli jesteś w stanie to uczynić.
28 Jeśli coś masz, nie mów swojemu bliźniemu:
Idź i wróć, a dam ci to jutro.
29 Nie knuj przeciwko swojemu bliźniemu,
który darzy cię zaufaniem.
30 Nie spieraj się z człowiekiem wówczas,
gdy nie wyrządził ci zła.
31 Nie zazdrość człowiekowi gwałtownemu
i nie wybieraj żadnej z jego dróg,
32 bo Pan brzydzi się przewrotnym,
a otacza się prawymi.
33 Przekleństwo Pana nad domem niegodziwego
– mieszkanie sprawiedliwych błogosławi.
34 Z szyderców On szydzi,
pokornym okazuje łaskę.
35 Mądrzy otrzymają chwałę,
głupcy okryją się hańbą.