Cierpienie człowieka
1 Wielki trud został zadany każdemu człowiekowi,
ciężkie jarzmo spoczywa na synach Adama,
od dnia wyjścia z matczynego łona
aż po dzień powrotu do matki wszystkich.
2 Ich rozważania i lęk serca
wyrażają oczekiwanie na dzień śmierci.
3 Od siedzącego na tronie chwały
aż do poniżonego w ziemi i popiele,
4 od noszącego purpurę i wieniec
aż do ubranego w lnianą koszulę
– gniew, zazdrość, wzburzenie i niepokój,
strach przed śmiercią, zawiść i kłótnie.
5 Nawet kiedy odpoczywa w łóżku,
nocny sen zmienia mu myśli.
6 Odpoczywa niewiele, jakby wcale,
dlatego męczy się we śnie tak, jak za dnia– wystraszony widzeniami swego serca,
jak gdyby uciekał w obliczu walki.
7 A później budzi się w swoim czasie,
zdziwiony, że nie ma się czego bać.
8 To zdarza się każdej istocie, człowiekowi i zwierzęciu,
lecz grzesznikom siedmiokroć częściej.
9 Śmierć, krew, spór i miecz,
napaści, głód, zniszczenie i rana
10 – wszystko to jest dla niesprawiedliwych,
oni są winni tego, że nastąpił potop.
11 Wszystko, co pochodzi z ziemi, do ziemi powraca,
a to, co z wód, wraca do morza.
Dobra pozorne i trwałe
12 Każde przekupstwo i nieprawość zostaną zniszczone,
a wierność będzie trwać na wieki.
13 Majątek niesprawiedliwych wyschnie jak rzeka
i przebrzmi jak wielki grzmot w czasie burzy.
14 Jak hojny ma powód do radości,
tak przestępcy ulegną zagładzie.
15 Potomstwo bezbożnych nie wypuści gałęzi,
a nieczyste korzenie – na urwistej skale.
16 Trzcina, która rośnie nad wodą czy brzegiem rzeki,
zostanie wyrwana prędzej niż inna trawa.
17 Dobroć jest jak raj pełen błogosławieństw,
a miłosierdzie pozostanie na wieki.
Najważniejsze dobra
18 Życie niezależnego i tego, kto pracuje, jest słodkie,
lecz przewyższy ich ten, kto znalazł skarb.
19 Dzieci i wznoszenie miasta utrwalają imię,
lecz przewyższa je nieskazitelna żona.
20 Wino i muzyka cieszą serce,
lecz przewyższa je umiłowanie mądrości.
21 Flet i harfa dodają uroku pieśni,
lecz przewyższa je uprzejmy język.
22 Wdzięk i piękno stają się pragnieniem oka,
lecz przewyższa je zieleń zasiewów.
23 Przyjaciel i towarzysz szukają okazji, by się spotkać,
lecz bardziej lgną do siebie mąż i żona.
24 Bracia i inne wsparcie są pomocą w czas rozpaczy,
lecz bardziej od nich wybawia miłosierdzie.
25 Złoto i srebro podtrzymują stopy,
lecz bardziej od nich przydatna jest rada.
26 Majątek i potęga podniosą serce,
lecz przewyższa je bojaźń Pana.
Żyjąc w bojaźni Pana nie zazna się niedostatku,
mając ją, nie trzeba szukać pomocy.
27 Bojaźń Pana jest jak raj błogosławieństwa,
zdobi człowieka bardziej od wszelkiej chwały.
Żebranie
28 Synu, nie prowadź żebraczego życia
– lepiej jest umrzeć niż żebrać.
29 Człowiek, który patrzy na obcy stół,
nie może swego istnienia nazywać życiem,
gdyż plami swoją duszę obcymi potrawami,
człowiek zaś roztropny i wychowany tego się ustrzeże.
30 Żebractwo jest słodkie w ustach bezwstydnego,
lecz ogień pali jego wnętrzności.