Fałszywi przyjaciele
1 Każdy przyjaciel powie, że jest przyjacielem,
lecz bywa przyjaciel tylko z nazwy.
2 Czy nie rodzi się ból podobny do śmierci,
gdy towarzysz i przyjaciel zmienia się we wroga?
3 O złośliwa myśli, skąd wypłynęłaś,
że chcesz pokryć całą ziemię podstępem?
4 Bywa towarzysz, który cieszy się z radości przyjaciela,
lecz w czasie rozpaczy jest przeciwko niemu.
5 Będzie pracował z przyjacielem, by zdobyć pożywienie,
lecz w obliczu wojny pochwyci tarczę.
6 Nie zapomnij w swoim sercu o przyjacielu,
wspomnij o nim w czasach dobrobytu.
Dobrzy i źli doradcy
7 Każdy doradca wysoko ceni swoją radę,
lecz jest i taki, który radzi na swą korzyść.
8 Strzeż się usłużnego doradcy,
dowiedz się najpierw, co chce osiągnąć.
On bowiem może sam sobie doradzać,
a ciebie pozostawi na pastwę losu.
9 Powie ci: Jesteś na dobrej drodze,
a potem z dala będzie patrzył, co ci się przydarzy.
10 Nie naradzaj się z tym, który ciebie podejrzewa,
ukryj pomysł przed tymi, którzy ci zazdroszczą.
11 Nie zasięgaj żadnej rady:
u zazdrosnej żony o kobiecie,
u tchórza o wojnie,
u handlarza o transakcjach,
u kupującego o sprzedaży,
u zawistnego o wdzięczności,
u bezlitosnego o dobroczynności,
u leniwego o wszelkiej pracy,
u okresowego najemnika o zbiorach,
u powolnego sługi o mnóstwie pracy.
12 Przebywaj raczej z kimś pobożnym,
o kim wiesz, że przestrzega przykazań,
że w swoim sercu zgadza się z tobą,
a gdy się potkniesz, będzie ci szczerze współczuł.
13 Trzymaj się nade wszystko rady swojego serca,
gdyż nie masz nikogo wierniejszego.
14 Twoje wnętrze bowiem może powiedzieć ci więcej
niż siedmiu zwiadowców, którzy siedzą wysoko na czatach.
15 O to wszystko módl się do Najwyższego,
aby pokierował twoją drogę ku prawdzie.
Prawdziwa i fałszywa mądrość
16 Początkiem wszelkiego dzieła jest słowo,
a przed każdym czynem jest zastanowienie.
17 Przykładem zmienności jest serce,
można w nim wyróżnić cztery stany:
18 dobro i zło, życie i śmierć,
a tym, co panuje nad wszystkim, jest język.
19 Bywa człowiek zdolny, który wielu poucza,
a wobec samego siebie jest nieprzydatny.
20 Bywa rzekomy mędrzec znienawidzony za swe słowa
– zginie on z braku pożywienia.
21 Pan bowiem nie udzielił mu swej łaski,
dlatego brak mu jakiejkolwiek mądrości.
22 Bywa mądry według samego siebie,
a owoce jego rozumu odzwierciedlają usta.
23 Mądry człowiek naucza swój lud,
a owoce jego rozumu są godne wiary.
24 Mądry człowiek pełen jest błogosławieństw,
uznają go za szczęśliwego wszyscy, którzy na niego patrzą.
25 Życie człowieka zawiera określoną liczbę dni,
dni Izraela jednak nie da się policzyć.
26 Mędrzec zdobywa zaufanie u swojego ludu,
jego imię będzie żyć wiecznie.
Wstrzemięźliwość
27 Synu, w swoim życiu sprawdzaj samego siebie,
zobacz, co jest dla ciebie złe i tego unikaj.
28 Nie wszystko bowiem dobre jest dla wszystkich
i nie każdemu wszystko się podoba.
29 Nie bądź żądny każdej przyjemności
i nie oddawaj się obżarstwu.
30 Nadmiar jedzenia bowiem prowadzi do choroby,
a przesyt powoduje bóle żołądka.
31 Wielu umarło z powodu przejedzenia
– kto jest powściągliwy, przedłuża sobie życie.