Milczenie i przemawianie
1 Bywa nagana, która nie jest stosowna,
kto ją przemilczy, ten jest mądry.
2 Lepiej jest upomnieć, niż się gniewać,
3 a ten, kto się przyzna do błędów, uniknie poniżenia.
4 Podobny do eunucha, który pragnie zgwałcić dziewicę,
jest ten, kto przemocą sprawuje sądy.
5 Ktoś milczy, a okazuje się mędrcem,
inny zaś jest nielubiany z powodu gadulstwa.
6 Ktoś milczy, ponieważ nie zna odpowiedzi,
inny milczy, gdyż czeka na stosowną okazję.
7 Mądry człowiek milczy do odpowiedniego czasu,
pyszałek zaś i głupi nie zważają na żadne okoliczności.
8 Ten, kto przedłuża mowę, wzbudza odrazę,
a ten, kto się narzuca, zostanie znienawidzony.
Sprzeczności
9 Pośród nieszczęścia bywa też i dobro,
a zdarza się, że coś znalezionego, powoduje stratę.
10 Bywa dar, który na nic się nie przydaje,
bywa też dar, który przynosi podwójną korzyść.
11 Czasem z powodu sławy doznaje się poniżenia,
a ktoś inny po upokorzeniu podnosi głowę.
12 Zdarza się, że ktoś wiele tanio kupuje,
lecz płaci za to siedmiokroć więcej.
13 Mądry jest lubiany za swoje słowa,
a na uprzejmości głupców nikt nie zważa.
14 Dar nierozumnego nie przyniesie ci pożytku,
on na różne sposoby wypatruje zapłaty.
15 Daje mało, ale bardzo narzeka,
przy tym przemawia głośno jak posłaniec.
Dzisiaj pożycza, a jutro zażąda zwrotu
– taki człowiek jest znienawidzony.
16 Mówi głupiec: Nie mam przyjaciela,
nikt nie jest mi wdzięczny za moje dobrodziejstwa.
17 Także ci, którzy jedzą jego chleb, urągają mu
– jak często i jak wielu z niego się wyśmiewa.
Nieprzemyślane wypowiedzi
18 Lepiej jest potknąć się na ziemi niż w mowie
– dlatego szybko nastąpi upadek przewrotnych.
19 Nieokrzesany człowiek jest jak opowiadanie w niestosownym czasie
– będą o nim ciągle mówić ci, którym brak wychowania.
20 Przypowieść, która pochodzi z ust głupca, zostanie odrzucona
– nie powie jej bowiem w odpowiednim czasie.
21 Zdarza się, że ten, komu niedostatek nie pozwala grzeszyć,
gdy odpoczywa, nie ma wyrzutów sumienia.
22 Zdarza się, że ten, kto gubi siebie z powodu nieśmiałości,
może się zgubić na widok głupca.
23 Zdarza się, że ten, kto ze wstydu obiecuje przyjacielowi,
niepotrzebnie czyni go wrogiem.
Kłamstwo
24 Kłamstwo jest obrzydliwym piętnem na człowieku
– ono jest stale na ustach źle wychowanych.
25 Lepszy jest złodziej niż ten, który ciągle kłamie,
ale zatracenie stanie się udziałem obydwu.
26 Nawyk kłamstwa jest hańbą człowieka
i wstyd zawsze z nim pozostanie.
Przywileje i obowiązki mędrca
27 Mądry toruje sobie drogę słowami,
człowiek rozumny spodoba się władcom.
28 Ten, kto uprawia ziemię, powiększy swoje zbiory,
a ten, kto podoba się władcom, oczyści się z niesprawiedliwości.
29 Przyjęcia oraz dary oślepiają oczy mądrych,
niczym wędzidło w ustach uniemożliwiają nagany.
30 Ukryta mądrość i schowane bogactwo
– jaki pożytek z obojga?
31 Lepszy jest człowiek, który ukrywa swą głupotę,
niż człowiek, który ukrywa swą mądrość.