Dobór towarzystwa
1 Ten, kto dotyka smoły, pobrudzi się,
a kto przestaje z pysznym, upodobni się do niego.
2 Nie bierz ciężaru ponad swoje siły,
z silniejszym i bogatszym od siebie nie przestawaj.
Co wspólnego może mieć garnek z kotłem?
Gdy ten drugi uderzy, pierwszy się rozpada.
3 Bogaty skrzywdził i sam się oburzył,
biedny doznał krzywdy i musi przepraszać.
4 Jeśli będziesz przydatny, to cię wykorzysta,
opuści cię, gdy ty będziesz w potrzebie.
5 Jeśli coś posiadasz, to on będzie mieszkał z tobą,
pozbawi cię twej własności, a sam nie ucierpi.
6 Gdy jesteś mu potrzebny, będzie cię zwodził,
uśmiechnie się do ciebie i da ci nadzieję,
grzecznie się spyta, czy czegoś potrzebujesz.
7 Ucztami będzie cię wprawiał w zakłopotanie,
aż ograbi dwa lub trzy razy i na koniec wyśmieje.
Potem zaś popatrzy na ciebie
i odchodząc, pokiwa głową nad tobą.
8 Uważaj, byś nie został omamiony
i nie poniżył się z powodu swojej bezmyślności.
9 Jeśli cię zaprosi ktoś wpływowy, to trzymaj się z daleka,
a on tym bardziej będzie nalegać.
10 Nie zbliżaj się zbytnio, byś nie został oddalony,
nie stój też za daleko, by nie zapomniano o tobie.
11 Nie waż się rozmawiać z nim jak z równym sobie,
nie wierz wszystkiemu, kiedy dużo mówi.
W długiej rozmowie będzie cię sprawdzał,
a – niby śmiejąc się – wystawi cię na próbę.
12 Jest on bezlitosny i słów nie dotrzymuje,
nie oszczędzi ci ciosów i więzów.
13 Strzeż się i bardzo uważaj,
bo przechadzasz się blisko swego upadku.
Bogaty nie zrozumie biednego
15 Wszelka istota żywa kocha podobną do siebie,
a każdy człowiek swojego bliźniego.
16 Każde stworzenie łączy się według swego gatunku,
a człowiek lgnie do podobnego sobie.
17 Co wspólnego ma wilk z jagnięciem?
Podobnie jest z grzesznikiem i pobożnym.
18 Czy może być pokój między hieną a psem?
I czy może być pokój między bogaczem a ubogim?
19 Dzikie osły na pustyni są żerem dla lwów,
podobnie i ubodzy padają łupem bogaczy.
20 Pokora jest dla pysznego obrzydliwością,
podobnie bogacz brzydzi się ubogim.
21 Bogaty, kiedy się zachwieje, ma wsparcie przyjaciół,
a pokornego, gdy upadnie, odpychają nawet przyjaciele.
22 Kiedy potknie się bogaty, ma wielu obrońców:
mówi głupstwa, lecz go usprawiedliwiają.
Potknął się ubogi, to go zgromili,
przemówił mądrze, a nie zwrócili na niego uwagi.
23 Odezwał się bogaty i wszyscy zamilkli,
a jego mowę wynieśli pod obłoki.
Odezwał się ubogi, a mówią: Kto to jest?
A gdyby się potknął, zaraz go przewrócą.
24 Dobre jest to bogactwo, w którym nie ma grzechu,
ubóstwo zaś jest złem w ustach bezbożnego.
Zachłanność i nieszczęście
25 Serce człowieka zmienia jego twarz,
kierując albo ku dobru, albo ku złu.
26 Oznaką szczęśliwego serca jest łagodne oblicze,
a przypowieści odkrywa się w trudzie i zamyśleniu.