Prolog
1 Za pośrednictwem Prawa, Proroków 2 i innych, którzy po nich nadeszli, zostały nam dane liczne i wielkie dzieła. 3 Należy więc sławić Izraela z powodu tego dziedzictwa wychowania i mądrości.
4 Nie wystarczy jednak, aby ci, którzy je czytają, stawali się uczonymi. Ci, którzy kochają naukę, 5 powinni być też użyteczni dla innych z zewnątrz, 6 zarówno przemawiając, jak i pisząc.
7 Dlatego też mój dziadek, Jezus, poświęcił się przede wszystkim czytaniu 8 Prawa, 9 Proroków 10 oraz innych ksiąg ojczystych. 11 A kiedy osiągnął w nich odpowiednią biegłość, 12 doszedł do wniosku, że sam napisze coś dotyczącego wychowania i mądrości, 13 aby ci, którzy kochają naukę, czytając jego dzieło, 14 jeszcze bardziej rozwijali się w swoim pragnieniu życia zgodnie z Prawem.
15 Proszę więc, 16 byście z życzliwością i uwagą 17 przystąpili do czytania. 18 Bądźcie też wyrozumiali, 19 kiedy wyda się wam, 20 że podczas tłumaczenia niektórych słów, pomimo moich wysiłków, 21 nie udało mi się ich oddać z należytą dokładnością.
22 To bowiem, co pierwotnie zostało wyrażone po hebrajsku, nie ma tej samej mocy, kiedy zostanie przetłumaczone na inny język. 23 Dotyczy to zaś nie tylko tego, 24 lecz również samego Prawa i proroctw oraz 25 pozostałych ksiąg, 26 które wykazują niemałe różnice w porównaniu do swojego pierwotnego brzmienia.
27 W trzydziestym ósmym roku panowania króla Euergetesa 28 przybyłem do Egiptu, i gdy przebywałem tam, 29 znalazłem obszerny zwój dotyczący wychowania. 30 Uznałem za niezbędne dołożyć starań i trudów, aby przetłumaczyć tę księgę. 31 Przez ten czas wykazałem ogromną czujność i wiedzę, 32 aby doprowadzić dzieło do końca 33 i wydać tę księgę 34 tak, aby mieszkający na obczyźnie i pragnący się nauczyć, mogli podporządkować swoje obyczaje Prawu i żyć zgodnie z nim.
1
Zbiór przypowieści i pouczeń mądrościowych
Tajemnica mądrości
1 Cała mądrość pochodzi od Pana
i z Nim pozostaje na wieki.
2 Morski piasek i krople deszczu,
a także dni wieczności – kto może policzyć?
3 Wysokość nieba i szerokość ziemi
oraz otchłań i mądrość – kto może zbadać?
4 Jako pierwsza została stworzona mądrość,
zdolność rozumienia istnieje więc od wieków.
6 Korzeń mądrości – komu został objawiony?
Kto poznał jej przemyślność?
8 Jeden jest mądry – Ten, który budzi trwogę
i zasiada na swoim tronie.
9 Pan sam stworzył mądrość,
ujrzał ją i zmierzył,
wylał ją na wszystkie swoje dzieła,
10 na wszelkie istoty, według swojego daru.
Wyposażył w nią wszystkich, którzy Go kochają.
Bojaźń Pana
11 Bojaźń Pana jest chwałą i chlubą,
weselem i wieńcem radości.
12 Bojaźń Pana rozwesela serce,
daje zadowolenie, radość i długowieczność.
13 Temu, kto się boi Pana, dobrze będzie na końcu,
w dniu swojej śmierci będzie błogosławiony.
14 Początkiem mądrości jest bojaźń Pana,
została ona stworzona wraz z wiernymi w łonie matki.
15 Wśród ludzi postawiła wieczne fundamenty,
powierzona zostanie ich potomstwu.
16 Pełnią mądrości jest bojaźń Pana,
ona bowiem napełnia swoimi owocami.
17 Domy wiernych napełni wszystkim, czego zapragną,
a spichlerze bogactwem swoich plonów.
18 Wieńcem mądrości jest bojaźń Pana,
ona przynosi pokój i uzdrowienie.
19 Bóg ją ujrzał i zmierzył.
Naukę i zdolność poznania wylał jak deszcz,
wywyższył chwałę tych, którzy ją posiadają.
20 Korzeniem mądrości jest bojaźń Pana,
a jej gałęzie to długowieczność.
Cierpliwość i powściągliwość
22 Niesłuszna złość nie da się usprawiedliwić,
a skłonność do gniewu prowadzi do upadku.
23 Cierpliwy powstrzymuje się jak długo trzeba,
a później doznaje radości.
24 W odpowiednim czasie ukrywa swoje słowa,
usta wielu będą opowiadać o jego rozumie.
Mądrość i prostolinijność
25 Wśród skarbów mądrości są przypowieści pełne wiedzy,
dla grzesznika natomiast pobożność jest ohydą.
26 Jeśli pragniesz mądrości, przestrzegaj przykazań,
a Pan cię nią obdarzy.
27 Mądrość bowiem i wychowanie są bojaźnią Pana,
a Jego upodobaniem wiara i cichość.
28 Nie lekceważ bojaźni Pana
i nie zbliżaj się do Niego z rozdwojonym sercem.
29 Nie bądź obłudny wobec ludzi,
a raczej uważaj na swoje wargi.
30 Nie wywyższaj się, byś nie upadł
i nie zhańbił swojej duszy.
Pan bowiem ujawni twoje tajemnice
i powali cię pośrodku zgromadzenia,
ponieważ nie masz w sobie bojaźni Pana,
a twoje serce jest pełne fałszu.