1 Nie chwal się dniem jutrzejszym,
bo nie wiesz, co ten dzień przyniesie.
2 Niech chwali cię inny, a nie twoje usta,
obcy, a nie twoje wargi.
3 Kamień jest ciężki, swoje waży piasek,
lecz gniew głupca jest cięższy od nich obydwu.
4 Wściekłość jest okrutna, gniew gwałtowny,
a któż się oprze zazdrości?
5 Lepsza jest otwarta nagana
niż skryta miłość.
6 Szczere są razy od tego, kto kocha,
obfite pocałunki od tego, kto nienawidzi.
7 Syty podepcze nawet plaster miodu,
dla głodnego i gorycz jest słodka.
8 Człowiek, który opuścił miejsce przebywania,
jest jak ptak, który opuścił swoje gniazdo.
9 Olejek i kadzidło radują serce,
życzliwość przyjaciela – bardziej niż własny osąd.
10 Nie opuszczaj przyjaciela ani przyjaciela swego ojca,
nie wchodź do domu brata w dniu swojej klęski.
Lepszy jest ten, kto mieszka blisko
niż brat mieszkający daleko.
11 Mój synu, bądź mądry i rozweselaj moje serce,
a odpowiem temu, kto mi ubliża.
12 Gdy roztropny widzi zło, kryje się,
bezmyślni idą dalej i ponoszą karę.
13 Weź jego wierzchnie okrycie,
bo dał je jako zabezpieczenie za innego,
i za obcą przyjmij je w zastaw.
14 Kto wczesnym rankiem głośno błogosławi bliźniego,
zostanie uznany za tego, kto przeklina.
15 Nieustanne kapanie w deszczowy dzień
i kłótnie żony są do siebie podobne.
16 Kto powstrzymuje żonę, wiatr powstrzymuje
i prawą ręką zbiera oliwę.
17 Żelazo ostrzy się żelazem,
człowiek wyostrza rysy swojego bliźniego.
18 Kto się troszczy o drzewo figowe, będzie jadł jego owoce,
kto dba o swojego pana, zostanie uhonorowany.
19 Jak woda odbija twarz,
tak serce człowieka – człowieka.
20 Szeol i Zagłada nie mogą się nasycić,
nie mogą się nasycić także oczy człowieka.
21 W tyglu topi się srebro, w piecu złoto,
a człowieka doświadcza jego chwała.
22 Choćbyś tłukł głupca tłuczkiem w moździerzu z ziarnami,
nie opuści go głupota.
23 Troszcz się o stan swojej trzody,
zwróć uwagę na stada,
24 bo bogactwo nie istnieje wiecznie
ani korona dla wszystkich pokoleń.
25 Gdy siano jest zebrane, pojawia się nowa trawa,
zbiera się górskie zioła.
26 Owce dają ci ubranie,
kozły możliwość kupienia pola.
27 Mleka kóz wystarczy
na pokarm dla ciebie, twojego domu
i na utrzymanie służących.