Mattatiasz i jego synowie
1 W tych dniach powstał Mattatiasz, syn Jana, który był synem Symeona, kapłan spośród synów Joariba, z Jeruzalem i osiedlił się w Modin. 2 Miał pięciu synów: Jana, zwanego Gaddi, 3 Szymona, zwanego Tassi, 4 Judę, zwanego Machabeusz, 5 Eleazara, zwanego Auaran, i Jonatana, zwanego Apfus. 6 Doświadczył on bluźnierstw szerzących się w Judzie i Jeruzalem 7 i powiedział:
Biada mi, czy po to się urodziłem,
aby patrzeć na ucisk mojego ludu i na ucisk Świętego Miasta?
Siedzieć tam, podczas gdy ono
zostało oddane w ręce nieprzyjaciół,
a świętość w ręce obcych?
8 Jego świątynia stała się jak mężczyzna bez czci,
9 naczynia jego chwały zostały zabrane jako łupy,
dzieci zostały zamordowane na jego placach,
młodzieńcy – mieczem wroga.
10 Jaki to naród nie odziedziczył jego królestwa
i nie zawładnął jego łupami?
11 Cała jego ozdoba została zagrabiona
– zamiast być wolnym, stało się niewolnikiem.
12 I oto nasza świątynia, nasza piękność i nasza chwała,
została zamieniona w pustynię i zbezcześcili ją poganie.
13 Po co jeszcze żyjemy?
14 Mattatiasz i jego synowie rozdarli więc szaty, nałożyli wory pokutne i bardzo płakali.
Początek powstania
15 Do miasta Modin przybyli urzędnicy królewscy, którzy przymuszali do odstępstwa polegającego na uczestniczeniu w składaniu ofiary. 16 Wtedy przystało do nich wielu Izraelitów. Mattatiasz zaś i jego synowie zebrali się razem. 17 Gdy zabrali głos ludzie króla, powiedzieli do Mattatiasza: Jesteś zwierzchnikiem, sławnym i wielkim w tym mieście, wspieranym przez synów i braci. 18 Podejdź więc pierwszy i wykonaj zarządzenie króla, jak to uczyniły wszystkie narody, Judejczycy i ci, którzy pozostali w Jeruzalem, a będziecie, ty i twoi synowie, przyjaciółmi króla. Ty i twoi synowie zostaniecie uhonorowani srebrem, złotem i licznymi prezentami. 19 Mattatiasz odpowiedział donośnym głosem: Nawet jeśli wszystkie narody, które znajdują się pod panowaniem króla, są mu posłuszne i wszystkie odchodzą od kultu swoich przodków, i zgadzają się z jego nakazami, 20 to jednak ja, moi synowie i moi bracia, będziemy postępować zgodnie z Przymierzem naszych ojców. 21 Niech nas Bóg zachowa od porzucenia Prawa i przykazań. 22 Nie będziemy słuchać nakazów króla i nie odstąpimy od naszego kultu ani na prawo, ani na lewo.
23 Gdy skończył mówić te słowa, na oczach wszystkich podszedł pewien Żyd, aby zgodnie z postanowieniem króla złożyć ofiarę na ołtarzu w Modin. 24 Kiedy Mattatiasz to zobaczył, zapłonął gorliwością, zadrżały jego nerki, uniósł się słusznym gniewem, podbiegł i zabił go przy ołtarzu. 25 W tym czasie zabił także urzędnika królewskiego, który nakazywał składać ofiary, oraz zburzył ołtarz. 26 Zapłonął gorliwością o Prawo. Uczynił podobnie jak Pinchas Zambriemu, synowi Saloma. 27 Mattatiasz zawołał też w mieście donośnym głosem: Każdy, kto płonie gorliwością o Prawo i zachowuje Przymierze, niech idzie za mną. 28 Następnie on i jego synowie uciekli w góry, a w mieście pozostawili wszystko, co posiadali.
Pierwszy opór
29 Wówczas wielu szukających tego, co sprawiedliwe i słuszne zeszło na pustynię, aby tam zamieszkać. 30 Osiedlili się tam oni, ich synowie, ich żony i ich stada, ponieważ zaciążyły nad nimi nieszczęścia. 31 Ludziom króla i wojskom, które przebywały w Jeruzalem, Mieście Dawida, doniesiono, że ludzie, którzy odrzucili nakazy króla, zeszli do jaskiń na pustyni. 32 Wielu więc rzuciło się za nimi w pogoń, dopędziło ich, zajęło pozycję naprzeciw nich i stanęło do walki z nimi w dzień szabatu. 33 Powiedzieli do nich: A teraz dosyć! Wyjdźcie i wypełnijcie nakaz króla, a będziecie żyli! 34 Odpowiedzieli: Nie wyjdziemy i nie spełnimy nakazu króla – nie zbezcześcimy dnia szabatu. 35 Wyruszyli więc do walki z nimi. 36 Oni zaś nie odpowiedzieli im – ani nie rzucili w nich kamieniem, ani nie zabarykadowali jaskiń. 37 Mówili jedynie: Zgińmy wszyscy z czystym sumieniem. Niebo i ziemia świadczy, że mordujecie nas niesprawiedliwie. 38 Natarli jednak na nich, walcząc w szabat, i zginęli oni, ich żony, ich dzieci i ich stada, około tysiąca istnień ludzkich.
Stronnictwo Mattatiasza rośnie w siłę
39 Kiedy dowiedział się o tym Mattatiasz i jego przyjaciele, bardzo zasmucili się z ich powodu. 40 Mówił jeden do drugiego: Gdybyśmy wszyscy tak postąpili, jak uczynili nasi bracia, i nie walczyli przeciwko poganom o nasze życie i nasze prawa, wówczas szybko zgładziliby nas z ziemi. 41 Postanowili więc tego dnia: Jeśli jakikolwiek człowiek wystąpi przeciwko nam na wojnę w dzień szabatu, to będziemy walczyć przeciwko niemu i nie zginiemy wszyscy, tak jak zginęli nasi bracia w jaskiniach.
42 Wówczas dołączyła do nich grupa bardzo silnych asydejczyków z Izraela, z których każdy był dobrowolnie poświęcony Prawu. 43 Ci wszyscy, którzy uciekali od zła, przyłączyli się do nich i stali się dla nich podporą. 44 Stworzyli wojsko i w swoim oburzeniu uderzyli na grzeszników, w swoim gniewie – na ludzi nieprawych. Pozostali uciekli do obcych narodów, aby ocaleć. 45 Mattatiasz i jego przyjaciele krążyli wokół i burzyli ołtarze, 46 obrzezywali przemocą nieobrzezane dzieci, które znaleźli w granicach Izraela, 47 ścigali synów pychy, a szczęście sprzyjało ich postępowaniu. 48 Bronili Prawa przed potęgą pogan i królów – nie dali panować grzesznikowi.
Testament i śmierć Mattatiasza
49 Gdy zbliżyły się dni śmierci Mattatiasza, powiedział on do swoich synów:
Teraz triumfuje pycha i kara,
czas zagłady i straszliwy gniew.
50 Teraz, dzieci, gorliwie przestrzegajcie Prawa
i oddajcie wasze życie za Przymierze waszych ojców.
51 Pamiętajcie o dziełach ojców, których dokonali w swoich pokoleniach,
a zyskacie wielką chwałę i wieczne imię.
52 Czy Abraham nie okazał się wierny w czasie próby
i czy nie zostało mu to poczytane za sprawiedliwość?
53 Józef w czasie swojego ucisku zachował przykazanie
i został panem Egiptu.
54 Pinchas, nasz ojciec, za wielką gorliwość
otrzymał obietnicę wiecznego kapłaństwa.
55 Jozue za wypełnienie nakazu
stał się sędzią w Izraelu.
56 Kaleb za złożenie świadectwa na zgromadzeniu
otrzymał ziemię w dziedzictwo.
57 Dawid za swoje miłosierdzie
odziedziczył tron królewski na wieki.
58 Eliasz za wielką gorliwość dla Prawa
został uniesiony do nieba.
59 Ananiasz, Azariasz i Miszael dzięki wierze
zostali ocaleni z płomienia.
60 Daniel za swoją prawość
został wyrwany z paszczy lwów.
61 Tak więc zważcie, że z pokolenia na pokolenie nie osłabną ci wszyscy, którzy w Nim pokładali nadzieję.
62 Nie bójcie się słów człowieka grzesznego,
gdyż jego chwała zmieni się w nawóz i robaki.
63 Dzisiaj zostanie wywyższony, jutro się go już nie znajdzie,
bo powrócił do swojego prochu i jego zamysł zaginie.
64 Synowie, bądźcie mężni i trzymajcie się mocno Prawa,
gdyż dzięki niemu doznacie chwały.
65 Oto Szymon, wasz brat. Wiem, że jest człowiekiem roztropnym, jego słuchajcie po wszystkie dni, on będzie waszym ojcem. 66 Juda Machabeusz zaś, od młodości wyróżniający się siłą, on będzie wodzem waszego wojska i będzie toczył wojnę z ludami. 67 Przyłączcie więc do siebie wszystkich, którzy wypełniają Prawo, i pomścijcie wasz lud. 68 Odpłaćcie poganom za zło i przestrzegajcie nakazów Prawa. 69 Następnie pobłogosławił ich i został przyłączony do swoich przodków. 70 Umarł w roku sto czterdziestym szóstym i został pogrzebany w grobach swoich przodków w Modin, a cały Izrael bardzo go opłakiwał.