19
1 Nie zazdrość złym ludziom
ani nie pragnij przebywać z nimi,
2 bo o przemocy myśli ich serce,
ich usta mówią o nieszczęściu.
20
3 Mądrością dom się buduje,
rozumem się go umacnia.
4 Dzięki wiedzy pokoje się napełnią
wszelkimi cennymi i miłymi dobrami.
21
5 Człowiek mądry jest mocny,
rozumny umacnia swoją potęgę.
6 Dzięki dobremu przewodnictwu poprowadzisz wojnę,
dzięki wielu doradcom odniesiesz zwycięstwo.
22
7 Dla głupca mądrość jest zbyt wysoko,
nie otworzy on ust w bramie.
23
8 Kto myśli tylko o tym, jak czynić zło,
zostanie nazwany mistrzem przebiegłości.
9 Zamysłem głupoty jest grzech,
szyderca budzi odrazę u ludzi.
24
10 Jeżeli słabniesz w dniu nieszczęścia,
to niewielka jest twoja siła.
25
11 Ratuj skazanych na śmierć,
jeśli możesz, zatrzymaj tych,
którzy potykają się, idąc na miejsce kaźni.
12 Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym!
Czy Ten, kto bada serca, nie dostrzeże?
Czy Ten, kto czuwa nad twoją duszą, nie wie?
Odpłaci On człowiekowi za wszystkie jego czyny.
26
13 Mój synu, jedz miód, bo jest dobry,
lejący się miód jest słodki dla podniebienia.
14 Taka jest, musisz wiedzieć, mądrość dla twojej duszy.
Jeśli ją znajdziesz,
będziesz miał przyszłość,
a twoja nadzieja nie zginie.
27
15 Nie zastawiaj pułapki w miejscu przebywania sprawiedliwego,
nie niszcz miejsca, w którym odpoczywa,
16 bo sprawiedliwy upadnie siedem razy i powstanie,
niegodziwych zaś powali nieszczęście.
28
17 Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upada,
niech się nie raduje twoje serce, gdy on się potyka,
18 by Pan tego nie dostrzegł i nie uznał za złe,
i nie odwrócił od niego swojego gniewu.
29
19 Nie złość się na złoczyńców,
nie zazdrość niegodziwym,
20 bo zły nie ma przyszłości,
lampa niegodziwych zgaśnie.
30
21 Mój synu, bój się Pana i króla,
nie zadawaj się z tymi, którzy są niestali,
22 bo nagle dosięgnie ich nieszczęście
– a któż zna zniszczenie, które przyjdzie od nich obydwu?
23 Także te przysłowia pochodzą od mędrców.
Nie jest dobrze być stronniczym w sądzie.
24 Tego, kto mówi do niegodziwego: Jesteś sprawiedliwy,
ludy przeklną, potępią narody.
25 Tym, którzy karzą, będzie się dobrze powodzić,
spłynie na nich błogosławieństwo.
26 Całuje w usta ten,
kto szczerze odpowiada.
27 Przygotuj swoją pracę na zewnątrz,
zorganizuj ją na swoim polu,
a potem buduj swój dom.
28 Nie zeznawaj bez powodu przeciwko bliźniemu
– czy chcesz zwodzić swoimi ustami?
29 Nie mów: Jak on mi uczynił, tak i ja mu uczynię,
każdemu oddam według jego czynów.
30 Przechodziłem obok pola człowieka leniwego,
i obok winnicy człowieka pozbawionego rozumu.
31 I oto wszystko zarosło ostami,
jej powierzchnię pokryły chwasty,
a mur kamienny się rozpadł.
32 Przyglądałem się, rozważałem w swoim sercu,
patrzyłem i wyciągałem wnioski.
33 Trochę snu, trochę drzemki,
trochę odpoczynku z założonymi rękami,
34 a bieda przyjdzie jak włóczęga,
nędza – jak człowiek uzbrojony.
1 No sientas envidia por los malvados
ni busques estar en su compañía,
2 porque en su corazón solo piensan en robar
y sus labios solo hablan de cosas perversas.
3 La casa se edifica con sabiduría
y se afirma con inteligencia.
4 Sus alcobas se llenan con buen juicio,
y con todo bien preciado y agradable.
5 Es mejor ser sabio que ser fuerte;
es mejor tener ciencia que mucha fuerza.
6 Porque la guerra se hace con buenos planes,
y la victoria se obtiene con muchos consejos.
7 Para el necio, la sabiduría resulta inalcanzable;
entre los consejeros, no abre la boca.
8 Al que solo piensa en hacer el mal
se le llama conspirador.
9 Los pensamientos del necio son pecado;
todo el mundo aborrece a los burlones.
10 Si en momentos difíciles te rindes,
muy limitada es la fuerza que tienes.
11 Libera a los que marchan a la muerte;
salva a los que están por ser ejecutados.
12 Tal vez digas: «Esto no lo sabíamos»;
pero lo sabe el que pesa los corazones,
lo sabe el que observa lo que haces,
el que da a cada uno lo que merecen sus obras.
13 Hijo mío, prueba la miel, que es buena;
¡dulce al paladar es la miel del panal!
14 Así de dulce te será la sabiduría.
Si la encuentras tendrás tu recompensa,
y al final tu esperanza no se verá frustrada.
15 Tú, malvado, no aceches la tienda del justo
ni saquees el lugar donde habita,
16 porque tal vez caiga el justo siete veces,
pero otras tantas volverá a levantarse;
en cambio, los impíos caerán en desgracia.
17 No te alegres cuando caiga tu enemigo;
que no se alegre tu corazón cuando él tropiece,
18 no sea que el Señor lo vea, y le desagrade,
y deponga su enojo contra él.
19 No te enojes por causa de los malignos
ni sientas envidia de los inicuos,
20 porque los malvados no tendrán buen fin;
¡la lámpara de los impíos se apagará!
21 Hijo mío, teme al Señor y al rey.
No te juntes con gente rebelde,
22 porque de pronto pueden ser castigados,
¡y quién sabe qué clase de castigo
ellos dos pueden enviar sobre los rebeldes!
Otros dichos
23 Estos son también dichos de los sabios:
No está bien discriminar a nadie en el juicio.
24 Al que llama justo al malvado,
los pueblos lo maldicen y lo odian las naciones;
25 pero quienes lo reprenden serán felices,
y sobre ellos viene gran bendición.
26 Dar una buena respuesta
es como dar un beso en los labios.
27 Comienza por preparar tus campos
y por disponerte para la siembra,
y después de eso construye tu casa.
28 No des falso testimonio contra tu prójimo,
ni prodigues lisonjas con tus labios.
29 No digas: «Le haré lo que él me hizo.
Le daré a ese hombre lo que se merece.»
30 Pasé junto al campo del perezoso,
junto a la viña del falto de entendimiento,
31 y vi espinos por todas partes;
las ortigas cubrían toda la superficie
y la cerca de piedras estaba por los suelos.
32 Miré esto, y lo guardé en mi memoria;
lo vi, y aprendí una lección.
33 Un poco de dormir, un poco de soñar,
un poco de cruzarse de brazos para descansar.
34 Así vendrán tu necesidad y tu pobreza:
como un vago, como un mercenario.