Wychowanie
1 Kto kocha swego syna, często zadaje mu razy,
aby mógł się nim cieszyć w swojej starości.
2 Kto karci swego syna, dozna od niego pociechy
i będzie się nim chwalił przed znajomymi.
3 Kto kształci swego syna, wzbudzi u wroga zazdrość,
ale będzie się nim cieszył przed przyjaciółmi.
4 Zmarł jego ojciec, ale jakby wcale nie umarł,
bo zostawił podobnego do siebie.
5 Za życia cieszył się, patrząc na niego,
a kiedy umiera, nie musi się martwić.
6 Pozostawił bowiem wrogom mściciela,
a przyjaciołom wdzięcznego dłużnika.
7 Ten, kto rozpieszcza syna, opatrzy jego rany,
i zadrży na każde jego wołanie.
8 Nieposkromiony koń staje się narowisty,
a samowolny syn staje się zuchwały.
9 Rozpieszczaj dziecko, a przerazi cię,
baw się z nim, a przyprawi ci zmartwień.
10 Nie śmiej się z nim, abyś z nim nie cierpiał
i na koniec nie zgrzytał zębami.
11 Nie dawaj mu władzy za młodu,
12 skrusz jego żebra, dopóki jest dzieckiem,
aby nie stał się uparty i nie zbuntował przeciwko tobie.
13 Wychowuj swego syna i pracuj nad nim,
byś nie zgorszył się z powodu jego nieprzyzwoitości.
Zdrowie
14 Lepszy jest zdrowy i silny biedak
niż bogacz trapiony chorobą ciała.
15 Zdrowie i pomyślność lepsze są od wszelkiego złota,
a krzepkie ciało od niezliczonego bogactwa.
16 Nie ma większego bogactwa nad zdrowie ciałai nie ma większej radości nad radość serca.
17 Lepsza śmierć od życia pełnego goryczy,
wieczny spoczynek od przewlekłej choroby.
18 Podobne do przysmaków rozlanych na zamkniętych ustach
są ofiary z pokarmów składane na grobach.
19 Jaką korzyść ma bożek z ofiar pokarmowych?
Nie może przecież ani ich zjeść, ani powąchać.
Podobnie jest z tym, kto jest doświadczany przez Pana.
20 Patrzy on oczyma i wzdycha,
wzdycha jak eunuch, który obejmuje dziewicę.
21 Nie pogrążaj się w smutku
ani nie zadręczaj się w swoich myślach.
22 Radość serca jest życiem człowieka,
a pogodne usposobienie daje długowieczność.
23 Rozwesel swoją duszę i pociesz serce,
a smutek odrzuć daleko od siebie.
Smutek bowiem wielu już zgubił,
bo nie ma z niego żadnej korzyści.
24 Zawiść i gniew skracają dni życia,
a zmartwienie sprowadza przedwczesną starość.
25 Promienne serce daje dobry apetyt,
zatroszczy się o swoje pożywienie.
Bringing up Children
1 A father who loves his son will whip him often, so that he can be proud of him later. 2 If a son is disciplined, he will be of some use, and his father can boast of him to his friends. 3 Anyone who gives good guidance to his son cannot only take pride in him among his friends, but he can make his enemies jealous. 4-5 While the father is alive, the sight of his son makes him happy, and when he dies, he has no regrets. He is not really dead, because his son is like him. 6 He has left someone to take vengeance on his enemies and to return the favors he owes his friends.
7 But anyone who spoils his son will have to bandage his wounds. His heart will stop every time he hears a shout. 8 An untamed horse is going to be stubborn, and an undisciplined son is no different. 9 If you pamper your child and play with him, he will be a disappointment and a source of grief. 10 Laugh with him now, and one day you will have to cry over him, grinding your teeth in regret. 11 Don't give him freedom while he is young, and don't overlook what he does wrong. 12 Whip him while he is still a child, and make him respect your authority. If you don't, he will be stubborn and disobedient and cause you nothing but sorrow. 13 So discipline your son and give him work to do, or else he will be an embarrassment to you.
Health
14 It is better to be poor, but strong and healthy, than to be rich, but in poor health. 15 A sound, healthy body and a cheerful attitude are more valuable than gold and jewels. 16 Nothing can make you richer or give you greater happiness than those two things. 17 It would be better to be dead, asleep forever, than to live in the misery of chronic illness. 18 The finest food means nothing if you are too sick to eat it; it might as well be offered to an idol. 19 But there is no point in offering food to an idol; it can't eat it or smell it. It is just the same with someone whom the Lord has afflicted. 20 He looks at his food and sighs, like a castrated man hugging a young woman.
Cheerfulness and Sadness
21 Don't deliberately torture yourself by giving in to depression. 22 Happiness makes for a long life and makes it worth living. 23 Enjoy yourself and be happy; don't worry all the time. Worry never did anybody any good, and it has destroyed many people. 24 It will make you old before your time. Jealousy and anger will shorten your life. 25 A cheerful person with a good attitude will have a good appetite and enjoy his food.