1 Szczęśliwy jest człowiek, który nie potknął się w mowie
i nie musi się dręczyć żalem za swoje grzechy.
2 Szczęśliwy jest ten, którego nie potępia własne sumienie
i który nie stracił nadziei.
3 Jaką korzyść przynosi skąpemu bogactwo,
po co zawistnemu człowiekowi majątek?
4 Ten, kto gromadzi, odbierając sobie, zbiera dla innych,
gdyż inni będą się sycić jego dobrami.
5 Czy ten, kto jest zły dla siebie, dla kogoś będzie dobry?
On nie umie cieszyć się nawet swoim majątkiem.
6 Nie ma gorszego od tego, który jest skąpy dla siebie
i taka jest zapłata za jego przewrotność:
7 Jeśli nawet czyni jakieś dobro, to przez zapomnienie,
a na koniec i tak wyjawi swoją przewrotność.
8 Zły jest ten, kto zazdrości wzrokiem,
odwraca twarz i nie zważa na innych.
9 Oko chciwca nie zadowala się częścią,
a przewrotna niesprawiedliwość wysusza duszę.
10 Złe oko zazdrości chleba
– brakuje go na jego stole.
Zarządzanie bogactwem
11 Synu, używaj dobrze tego, co posiadasz
i godnie przynoś Panu dary.
12 Pamiętaj, że śmierć nie zwleka,
a postanowienie Hadesu nie jest ci znane.
13 Zanim umrzesz, czyń dobro przyjacielowi,
w miarę możliwości bądź dla niego hojny.
14 Nie pozbawiaj siebie dni szczęśliwych,
niech ci nie umknie nic z dobrych pragnień.
15 Czy nie innym pozostawisz swoje bolączki,
a swoje trudy komu losem przypadną?
16 Dawaj i bierz, ciesz się swoim życiem,
w Hadesie bowiem na próżno szukać rozkoszy.
17 Każde ciało starzeje się jak ubranie
– odwieczne przymierze bowiem mówi: Z pewnością umrzesz.
18 Jak korona gęstego drzewa
– jedne liście zrzuca, gdy inne wyrastają,
tak pokolenie ciała i krwi
– jedno umiera, gdy inne dopiero się rodzi.
19 Każde dzieło doczesne przemija,
a ten, kto je czyni, wraz z nim odejdzie.
Szczęście mędrca
20 Szczęśliwy jest człowiek, który rozmyśla o mądrości
i radzi się swojego rozumu.
21 Rozważa on w swoim sercu drogi mądrości
i zastanawia się nad jej tajemnicami.
22 Ty także wyjdź za nią jak tropiciel
i na jej drogach zastawiaj zasadzkę.
23 Kto bowiem zagląda przez jej okna,
nasłuchuje również przy jej drzwiach.
24 Kto mieszka blisko jej domu,
wbije również kołek w jej ściany,
25 rozbije swój namiot obok niej
i zamieszka w miejscu pełnym dóbr.
26 Umieści swoje dzieci pod jej osłoną,
znajdzie schronienie pod jej gałęziami.
27 Ona zasłoni go przed upałem,
on zaś zamieszka w jej chwale.
1 If a person never says anything carelessly, he is to be congratulated; he doesn't need to feel guilty. 2 If a person has a clear conscience and never gives up hope, he is certainly to be congratulated!
Responsible Use of Wealth
3 It isn't right for someone who is selfish to be rich. What use is money to a stingy person? 4 If you deny yourself in order to accumulate wealth, you are only accumulating it for someone else. Others will use your riches to live in luxury. 5 How can you be generous with others if you are stingy with yourself, if you are not willing to enjoy your own wealth? 6 No one is worse off than someone who is stingy with himself; it is a sin that brings its own punishment. 7 When such a person does something good, it is only by accident; his selfishness will sooner or later be evident. 8 A selfish person is evil; he turns his back on people's needs 9 and is never satisfied with what he has. Greed will shrivel up a person's soul. 10 Some people are too stingy to put bread on their own table.
11 My child, treat yourself as well as you can, and bring worthy offerings to the Lord. 12 Remember that death is coming for you some day, and you haven't been told when that will be. 13 Before that day comes, be kind to your friends; be as generous as you can. 14 Don't deny yourself a single day's happiness. If there is something you want to do and it is lawful, go ahead! 15 Some day all that you have worked for will be divided up and given to others. 16 So be generous; but also be willing to receive from others. Enjoy yourself, for you will not find any pleasures in the world of the dead. 17 The human body wears out like a piece of clothing. The ancient law decrees that we must die. 18 Human beings are like leaves on a spreading tree. New growth takes the place of the fallen leaves; while some of us die, others are being born. 19 Everything made by human hands will decay and perish, along with the person who made it.
The Happiness of Having Wisdom
20 It is a happy person who is concerned with Wisdom and who uses good sense. 21 Anyone who studies the ways of Wisdom will also learn her secrets. 22 Go after Wisdom like a hunter looking for game. 23 Look into her windows and listen at her doors. 24 Camp as close to her house as you can get, 25 and you will have a fine place to live. 26-27 Build your home there, safe beneath her protecting branches, and shaded from the heat.