Ostrożność w poręczaniu
1 Mój synu, jeśli poręczyłeś za sąsiada,
dałeś porękę obcemu,
2 to jesteś związany swoimi słowami,
jesteś więźniem słów swoich.
3 Uczyń to, mój synu, i uwolnij się,
bo jesteś w ręku sąsiada:
idź do niego w pokorze
i nalegaj na swojego sąsiada.
4 Nie daj usnąć twoim oczom
ani wytchnienia źrenicom.
5 Uwolnij się jak łania z ręki myśliwego,
jak ptak z ręki ptasznika.
Leń i przebiegły
6 Idź do mrówki, leniu,
przypatrz się jej drogom, stań się mądry.
7 Nie ma ona wodza,
nadzorcy i pana.
8 W lecie zbiera pokarm,
podczas żniw gromadzi zapasy.
9 Jak długo, leniu, będziesz jeszcze leżał?
Kiedy zbudzisz się ze snu?
10 Trochę snu, trochę drzemki,
trochę odpoczynku z założonymi rękami,
11 a bieda przyjdzie jak włóczęga,
nędza – jak człowiek uzbrojony.
12 Człowiek nikczemny, człowiek nieprawy
chodzi z kłamstwem na ustach.
13 Mruga porozumiewawczo, trąca nogami,
wskazuje palcami.
14 Przewrotnym sercem zło nieustannie obmyśla,
sieje niezgodę.
15 Dlatego nagle dosięgnie go nieszczęście,
nagle zostanie bezpowrotnie zniszczony.
16 Tych sześciu rzeczy Pan nienawidzi,
a siedem budzi w Nim odrazę:
17 wyniosłe spojrzenie, język kłamliwy,
ręce, które przelewają krew niewinnych,
18 serce, które knuje nieprawe zamysły,
nogi, które biegną do złego,
19 fałszywy świadek, który zionie kłamstwem,
i ten, który sieje niezgodę wśród braci.
Następstwa cudzołóstwa
20 Zachowuj, mój synu, nakazy ojca,
nie porzucaj wskazań swojej matki.
21 Noś je zawsze w swoim sercu,
zawieś je sobie na szyi.
22 Gdy będziesz szedł, poprowadzą cię,
gdy się położysz, będą cię strzec,
gdy się obudzisz, przemówią do ciebie.
23 Nakazy bowiem są lampą, wskazania – światłem,
a drogą życia – napomnienia i karność.
24 One cię ustrzegą od zdradliwej kobiety,
od gładkich słówek obcej.
25 W swoim sercu nie pożądaj jej piękna,
nie daj się usidlić jej spojrzeniom.
26 Nierządnica pozbawi cię kawałka chleba,
zamężna zaś poluje na cenne życie.
27 Czy można nosić ogień w zanadrzu
i nie spalić sobie ubrania?
28 Czy można chodzić po rozżarzonych węglach
i nie poparzyć sobie stóp?
29 Tak jest z tym, kto idzie do żony sąsiada,
nie uniknie kary nikt, kto jej dotyka.
30 Nie pogardza się złodziejem,
który kradnie, by się najeść, gdy jest głodny,
31 lecz jeśli zostanie złapany, zwróci siedmiokrotnie
– odda wszystko, co posiada.
32 Kto cudzołoży, jest pozbawiony rozsądku,
niszczy siebie samego, kto tak czyni.
33 Dozna ran i pogardy,
jego hańba nie zostanie wymazana.
34 Zazdrość bowiem rozpala gniew męża,
nie będzie miał litości w dniu zemsty.
35 Nie przyjmie żadnego okupu,
nie zadowoli się, jeśli nawet pomnożysz dary.
More Warnings
1 My child, have you promised to be responsible for someone else's debts? 2 Have you been caught by your own words, trapped by your own promises? 3 Well then, my child, you are in that person's power, but this is how to get out of it: hurry to him, and beg him to release you. 4 Don't let yourself go to sleep or even stop to rest. 5 Get out of the trap like a bird or a deer escaping from a hunter.
6 Lazy people should learn a lesson from the way ants live. 7 They have no leader, chief, or ruler, 8 but they store up their food during the summer, getting ready for winter. 9 How long is the lazy man going to lie around? When is he ever going to get up? 10 “I'll just take a short nap,” he says; “I'll fold my hands and rest a while.” 11 But while he sleeps, poverty will attack him like an armed robber.
12 Worthless, wicked people go around telling lies. 13 They wink and make gestures to deceive you, 14 all the while planning evil in their perverted minds, stirring up trouble everywhere. 15 Because of this, disaster will strike them without warning, and they will be fatally wounded.
16-19 There are seven things that the Lord hates and cannot tolerate:
A proud look,a lying tongue,hands that kill innocent people,a mind that thinks up wicked plans,feet that hurry off to do evil,a witness who tells one lie after another,and someone who stirs up trouble among friends.Warning against Adultery
20 Son, do what your father tells you and never forget what your mother taught you. 21 Keep their words with you always, locked in your heart. 22 Their teaching will lead you when you travel, protect you at night, and advise you during the day. 23 Their instructions are a shining light; their correction can teach you how to live. 24 It can keep you away from bad women, from the seductive words of other men's wives. 25 Don't be tempted by their beauty; don't be trapped by their flirting eyes. 26 A man can hire a prostitute for the price of a loaf of bread, but adultery will cost him all he has.
27 Can you carry fire against your chest without burning your clothes? 28 Can you walk on hot coals without burning your feet? 29 It is just as dangerous to sleep with another man's wife. Whoever does it will suffer. 30 People don't despise a thief if he steals food when he is hungry; 31 yet if he is caught, he must pay back seven times more—he must give up everything he has. 32 But a man who commits adultery doesn't have any sense. He is just destroying himself. 33 He will be dishonored and beaten up; he will be permanently disgraced. 34 A husband is never angrier than when he is jealous; his revenge knows no limits. 35 He will not accept any payment; no amount of gifts will satisfy his anger.