Mądrość i zawierzenie Bogu
1 Mój synu, nie zapominaj mojej nauki,
zachowuj w sercu moje nakazy,
2 bo przyniosą ci
wiele dni i lat życia i dobrobyt.
3 Dobroć i prawda niech cię nie opuszczają,
zawiąż je sobie na szyi,
zapisz je na tablicy swojego serca,
4 a znajdziesz łaskę i zrozumienie
w oczach Boga i ludzi.
5 Zaufaj Panu z całego serca,
nie polegaj na swoim rozsądku.
6 Rozpoznawaj Go na wszystkich swoich drogach,
a On będzie prostował twoje ścieżki.
7 Nie uważaj się za mądrego,
bój się Pana i unikaj zła.
8 Będzie to zdrowiem dla twojego ciała
i pokrzepieniem dla twoich kości.
9 Czcij Pana tym, co posiadasz
i pierwocinami wszystkich swoich plonów,
10 a twoje spichlerze będą wypełnione obficie
i w tłoczniach moszcz będzie się przelewał.
11 Nie gardź, mój synu, karceniem Pana,
nie odrzucaj Jego napomnień.
12 Pan bowiem karci tego, kogo kocha,
jak ojciec swego umiłowanego syna.
Mądrość daje szczęście
13 Szczęśliwy człowiek, który znalazł mądrość
i osiągnął zrozumienie,
14 bo daje ona dochód lepszy niż srebro,
zysk cenniejszy niż złoto.
15 Jest droższa od pereł,
żadne twoje pragnienie jej nie dorówna.
16 W prawej ręce ma długie życie,
w lewej bogactwo i chwałę.
17 Jej drogi są drogami przyjemności,
wszystkie jej ścieżki zapewniają pokój.
18 Jest drzewem życia dla tych, którzy się jej uchwycili,
ci, którzy się jej trzymają, są szczęśliwi.
19 Pan mądrością utwierdził ziemię,
niebiosa umocnił rozumem.
20 Dzięki Jego wiedzy rozwarły się odmęty,
chmury spuszczają rosę.
Pan otacza opieką mądrych
21 Mój synu, niech nie znikną z twoich oczu
rozsądek i roztropność – zachowaj je.
22 Będą życiem dla ciebie,
ozdobą twojej szyi.
23 Wtedy pójdziesz bezpiecznie swoją drogą
i się nie potkniesz.
24 Gdy się położysz, nie będziesz się bał,
zaśniesz i twój sen będzie spokojny.
25 Nie bój się niespodziewanego przerażenia
ani zagłady, która przychodzi na niegodziwych,
26 bo Pan będzie przy tobie
i ustrzeże twoją nogę od sideł.
Miłość bliźniego
27 Nie odmawiaj dobra temu, komu się należy,
jeśli jesteś w stanie to uczynić.
28 Jeśli coś masz, nie mów swojemu bliźniemu:
Idź i wróć, a dam ci to jutro.
29 Nie knuj przeciwko swojemu bliźniemu,
który darzy cię zaufaniem.
30 Nie spieraj się z człowiekiem wówczas,
gdy nie wyrządził ci zła.
31 Nie zazdrość człowiekowi gwałtownemu
i nie wybieraj żadnej z jego dróg,
32 bo Pan brzydzi się przewrotnym,
a otacza się prawymi.
33 Przekleństwo Pana nad domem niegodziwego
– mieszkanie sprawiedliwych błogosławi.
34 Z szyderców On szydzi,
pokornym okazuje łaskę.
35 Mądrzy otrzymają chwałę,
głupcy okryją się hańbą.
Advice to the Young
1 My child, don't forget what I teach you. Always remember what I tell you to do. 2 My teaching will give you a long and prosperous life. 3 Never let go of loyalty and faithfulness. Tie them around your neck; write them on your heart. 4 If you do this, both God and people will be pleased with you.
5 Trust in the Lord with all your heart. Never rely on what you think you know. 6 Remember the Lord in everything you do, and he will show you the right way. 7 Never let yourself think that you are wiser than you are; simply obey the Lord and refuse to do wrong. 8 If you do, it will be like good medicine, healing your wounds and easing your pains. 9 Honor the Lord by making him an offering from the best of all that your land produces. 10 If you do, your barns will be filled with grain, and you will have too much wine to store it all.
11 My child, when the Lord corrects you, pay close attention and take it as a warning. 12 The Lord corrects those he loves, as parents correct a child of whom they are proud. 13 Happy is anyone who becomes wise—who comes to have understanding. 14 There is more profit in it than there is in silver; it is worth more to you than gold. 15 Wisdom is more valuable than jewels; nothing you could want can compare with it. 16 Wisdom offers you long life, as well as wealth and honor. 17 Wisdom can make your life pleasant and lead you safely through it. 18 Those who become wise are happy; wisdom will give them life.
19 The Lord created the earth by his wisdom;
by his knowledge he set the sky in place.
20 His wisdom caused the rivers to flow
and the clouds to give rain to the earth.
21 My child, hold on to your wisdom and insight. Never let them get away from you. 22 They will provide you with life—a pleasant and happy life. 23 You can go safely on your way and never even stumble. 24 You will not be afraid when you go to bed, and you will sleep soundly through the night. 25 You will not have to worry about sudden disasters, such as come on the wicked like a storm. 26 The Lord will keep you safe. He will not let you fall into a trap.
27 Whenever you possibly can, do good to those who need it. 28 Never tell your neighbors to wait until tomorrow if you can help them now. 29 Don't plan anything that will hurt your neighbors; they live beside you, trusting you. 30 Don't argue with others for no reason when they have never done you any harm. 31 Don't be jealous of violent people or decide to act as they do, 32 because the Lord hates people who do evil, but he takes righteous people into his confidence. 33 The Lord puts a curse on the homes of the wicked, but blesses the homes of the righteous. 34 He has no use for conceited people, but shows favor to those who are humble. 35 Wise people will gain an honorable reputation, but stupid people will only add to their own disgrace.