19
1 Nie zazdrość złym ludziom
ani nie pragnij przebywać z nimi,
2 bo o przemocy myśli ich serce,
ich usta mówią o nieszczęściu.
20
3 Mądrością dom się buduje,
rozumem się go umacnia.
4 Dzięki wiedzy pokoje się napełnią
wszelkimi cennymi i miłymi dobrami.
21
5 Człowiek mądry jest mocny,
rozumny umacnia swoją potęgę.
6 Dzięki dobremu przewodnictwu poprowadzisz wojnę,
dzięki wielu doradcom odniesiesz zwycięstwo.
22
7 Dla głupca mądrość jest zbyt wysoko,
nie otworzy on ust w bramie.
23
8 Kto myśli tylko o tym, jak czynić zło,
zostanie nazwany mistrzem przebiegłości.
9 Zamysłem głupoty jest grzech,
szyderca budzi odrazę u ludzi.
24
10 Jeżeli słabniesz w dniu nieszczęścia,
to niewielka jest twoja siła.
25
11 Ratuj skazanych na śmierć,
jeśli możesz, zatrzymaj tych,
którzy potykają się, idąc na miejsce kaźni.
12 Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym!
Czy Ten, kto bada serca, nie dostrzeże?
Czy Ten, kto czuwa nad twoją duszą, nie wie?
Odpłaci On człowiekowi za wszystkie jego czyny.
26
13 Mój synu, jedz miód, bo jest dobry,
lejący się miód jest słodki dla podniebienia.
14 Taka jest, musisz wiedzieć, mądrość dla twojej duszy.
Jeśli ją znajdziesz,
będziesz miał przyszłość,
a twoja nadzieja nie zginie.
27
15 Nie zastawiaj pułapki w miejscu przebywania sprawiedliwego,
nie niszcz miejsca, w którym odpoczywa,
16 bo sprawiedliwy upadnie siedem razy i powstanie,
niegodziwych zaś powali nieszczęście.
28
17 Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upada,
niech się nie raduje twoje serce, gdy on się potyka,
18 by Pan tego nie dostrzegł i nie uznał za złe,
i nie odwrócił od niego swojego gniewu.
29
19 Nie złość się na złoczyńców,
nie zazdrość niegodziwym,
20 bo zły nie ma przyszłości,
lampa niegodziwych zgaśnie.
30
21 Mój synu, bój się Pana i króla,
nie zadawaj się z tymi, którzy są niestali,
22 bo nagle dosięgnie ich nieszczęście
– a któż zna zniszczenie, które przyjdzie od nich obydwu?
23 Także te przysłowia pochodzą od mędrców.
Nie jest dobrze być stronniczym w sądzie.
24 Tego, kto mówi do niegodziwego: Jesteś sprawiedliwy,
ludy przeklną, potępią narody.
25 Tym, którzy karzą, będzie się dobrze powodzić,
spłynie na nich błogosławieństwo.
26 Całuje w usta ten,
kto szczerze odpowiada.
27 Przygotuj swoją pracę na zewnątrz,
zorganizuj ją na swoim polu,
a potem buduj swój dom.
28 Nie zeznawaj bez powodu przeciwko bliźniemu
– czy chcesz zwodzić swoimi ustami?
29 Nie mów: Jak on mi uczynił, tak i ja mu uczynię,
każdemu oddam według jego czynów.
30 Przechodziłem obok pola człowieka leniwego,
i obok winnicy człowieka pozbawionego rozumu.
31 I oto wszystko zarosło ostami,
jej powierzchnię pokryły chwasty,
a mur kamienny się rozpadł.
32 Przyglądałem się, rozważałem w swoim sercu,
patrzyłem i wyciągałem wnioski.
33 Trochę snu, trochę drzemki,
trochę odpoczynku z założonymi rękami,
34 a bieda przyjdzie jak włóczęga,
nędza – jak człowiek uzbrojony.
-19-
1 Don't be envious of evil people, and don't try to make friends with them. 2 Causing trouble is all they ever think about; every time they open their mouth someone is going to be hurt.
-20-
3 Homes are built on the foundation of wisdom and understanding. 4 Where there is knowledge, the rooms are furnished with valuable, beautiful things.
-21-
5 Being wise is better than being strong; yes, knowledge is more important than strength. 6 After all, you must make careful plans before you fight a battle, and the more good advice you get, the more likely you are to win.
-22-
7 Wise sayings are too deep for stupid people to understand. They have nothing to say when important matters are being discussed.
-23-
8 If you are always planning evil, you will earn a reputation as a troublemaker. 9 Any scheme a fool thinks up is sinful. People hate a person who has nothing but scorn for others.
-24-
10 If you are weak in a crisis, you are weak indeed.
-25-
11 Don't hesitate to rescue someone who is about to be executed unjustly. 12 You may say that it is none of your business, but God knows and judges your motives. He keeps watch on you; he knows. And he will reward you according to what you do.
-26-
13 My child, eat honey; it is good. And just as honey from the comb is sweet on your tongue, 14 you may be sure that wisdom is good for the soul. Get wisdom and you have a bright future.
-27-
15 Don't be like the wicked who scheme to rob honest people or to take away their homes. 16 No matter how often honest people fall, they always get up again; but disaster destroys the wicked.
-28-
17 Don't be glad when your enemies meet disaster, and don't rejoice when they stumble. 18 The Lord will know if you are gloating, and he will not like it; and then maybe he won't punish them.
-29-
19 Don't let evil people worry you; don't be envious of them. 20 A wicked person has no future—nothing to look forward to.
-30-
21 Have reverence for the Lord, my child, and honor the king. Have nothing to do with people who rebel against them; 22 such people could be ruined in a moment. Do you realize the disaster that God or the king can cause?
More Wise Sayings
23 The wise have also said these things:
It is wrong for judges to be prejudiced. 24 If they pronounce a guilty person innocent, they will be cursed and hated by everyone. 25 Judges who punish the guilty, however, will be prosperous and enjoy a good reputation.
26 An honest answer is a sign of true friendship.
27 Don't build your house and establish a home until your fields are ready, and you are sure that you can earn a living.
28 Don't give evidence against others without good reason, or say misleading things about them. 29 Don't say, “I'll do to them just what they did to me! I'll get even with them!”
30 I walked through the fields and vineyards of a lazy, stupid person. 31 They were full of thorn bushes and overgrown with weeds. The stone wall around them had fallen down. 32 I looked at this, thought about it, and learned a lesson from it: 33 Go ahead and take your nap; go ahead and sleep. Fold your hands and rest awhile, 34 but while you are asleep, poverty will attack you like an armed robber.