Mędrzec
1 Kto jest prawdziwym mędrcem? Kto zna sens rzeczy? Mądrość rozjaśnia oblicze człowieka i czyni łagodnym wyraz jego twarzy.
2 Przestrzegaj poleceń króla ze względu na przysięgę złożoną Bogu. 3 Nie spiesz się, by prędko odejść sprzed jego oblicza, ani też nie naprzykrzaj się, gdy sprawa jest przegrana, gdyż i tak uczyni to, co mu się spodoba. 4 Słowo króla ma przecież swój autorytet. Czy ktoś powie mu: Co ty takiego uczyniłeś? 5 Przestrzegaj jego poleceń, a nie spotka cię nieszczęście.
Człowiek mądry potrafi rozeznać chwilę sposobną i wydać właściwy osąd, 6 gdyż każda sprawa ma swój właściwy czas i słuszną ocenę, a zło człowieka bardzo na nim ciąży. 7 Nikt nie zna przyszłości. Czy ktoś zdoła opowiedzieć wydarzenia, które nastąpią?
8 Żaden człowiek nie panuje nad wiatrem, nie zdoła go powstrzymać. Nikt nie ma władzy nad dniem śmierci ani podczas bitwy nie ma chwili wytchnienia. Nieprawość nie uratuje tego, kto ją popełnia.
9 Przyjrzałem się temu wszystkiemu i przemyślałem wszystkie sprawy, które dzieją się pod słońcem. Jest to czas, kiedy każdy wykorzystuje swoją władzę, by uciskać drugiego!
Odpłata za dobro i za zło
10 Otóż widziałem pogrzeby ludzi nieprawych, którzy odeszli z tego świata. Orszak wyruszał z miejsca świętego, im zaś oddawano cześć w mieście, w którym dopuszczali się nieprawości. To też jest ulotne.
11 Skoro nie ma natychmiastowej odpłaty za złe czyny, dlatego w sercu człowieka dojrzewa mnóstwo niecnych zamiarów, 12 zwłaszcza że grzesznik popełnia zło stokrotnie, a cieszy się długim życiem.
Wiem także, że tym, którzy boją się Boga, dobrze będzie się działo, ponieważ się Go boją. 13 Nieprawym zaś nie będzie się powodzić, ich życie nie wydłuży się jak cień, gdyż nie boją się Boga. 14 To jednak, co dzieje się w świecie, jest takie ulotne. Zdarzają się bowiem ludzie prawi, których dotyka taki los, jakby popełniali grzeszne czyny. Bywają też grzesznicy, których spotyka taki los, jakby postępowali w sposób prawy. Niewątpliwie, i to jest ulotne.
15 Najwyżej cenię sobie radość. Człowiek nie zazna szczęścia pod słońcem, jak tylko wówczas, gdy będzie jadł, pił i cieszył się życiem. Niech to mu towarzyszy w jego trudzie przez wszystkie dni życia, którymi Bóg obdarzył go pod słońcem.
Niepojęte dzieła Boga
16 Cały swój wysiłek skierowałem ku poznawaniu mądrości, by odkryć sens wydarzeń, które dzieją się na świecie. Choćby człowiek odmawiał snu swoim oczom we dnie i w nocy, 17 to jednak – gdy przyjrzałem się wszystkim dziełom Boga – nie zdoła pojąć sensu tego, co dzieje się pod słońcem. Mimo trudu poszukiwań, człowiek nie znajduje odpowiedzi. A choćby mędrzec twierdził, że posiadł wiedzę, to w gruncie rzeczy niczego nie jest w stanie zrozumieć.
1 Only the wise know what things really mean. Wisdom makes them smile and makes their frowns disappear.
Obey the King
2 Do what the king says, and don't make any rash promises to God. 3 The king can do anything he likes, so depart from his presence; don't stay in such a dangerous place. 4 The king acts with authority, and no one can challenge what he does. 5 As long as you obey his commands, you are safe, and a wise person knows how and when to do it. 6 There is a right time and a right way to do everything, but we know so little! 7 None of us knows what is going to happen, and there is no one to tell us. 8 No one can keep from dying or put off the day of death. That is a battle we cannot escape; we cannot cheat our way out.
The Wicked and the Righteous
9 I saw all this when I thought about the things that are done in this world, a world where some people have power and others have to suffer under them. 10 Yes, I have seen the wicked buried and in their graves, but on the way back from the cemetery people praise them in the very city where they did their evil. It is useless.
11 Why do people commit crimes so readily? Because crime is not punished quickly enough. 12 A sinner may commit a hundred crimes and still live. Oh yes, I know what they say: “If you obey God, everything will be all right, 13 but it will not go well for the wicked. Their life is like a shadow and they will die young, because they do not obey God.” 14 But this is nonsense. Look at what happens in the world: sometimes the righteous get the punishment of the wicked, and the wicked get the reward of the righteous. I say it is useless.
15 So I am convinced that we should enjoy ourselves, because the only pleasure we have in this life is eating and drinking and enjoying ourselves. We can at least do this as we labor during the life that God has given us in this world.
16 Whenever I tried to become wise and learn what goes on in the world, I realized that you could stay awake night and day 17 and never be able to understand what God is doing. However hard you try, you will never find out. The wise may claim to know, but they don't.