1 Nie unoś się wśród pragnień swojej duszy,
abyś ty sam jak wół nie został powalony.
3 Zjesz swoje liście i stracisz owoce,
sam pozostaniesz jak uschłe drzewo.
4 Zła żądza zgubi tego, kto się jej oddaje,
uczyni go pośmiewiskiem dla wrogów.
Przyjaźń
5 Słodka mowa pomnaża przyjaciół,
a wymowny język dodaje uprzejmości.
6 Niech będą liczni ci, którzy żyją z tobą w pokoju,
doradcą jednak niech będzie jeden na tysiąc.
7 Jeśli chcesz zdobyć przyjaciela, to wystaw go na próbę
i zbyt szybko nie obdarzaj go zaufaniem.
8 Ktoś może być przyjacielem w dogodnym mu czasie,
lecz nie pozostanie takim w dniu twego nieszczęścia.
9 Bywa, że przyjaciel, który staje się wrogiem,
zawstydzi cię, wyjawiając twoje słabe strony.
10 Bywa również, że przyjaciel, który razem ucztuje,
nie pozostanie z tobą, gdy przydarzy ci się nieszczęście.
11 Będzie się zachowywał, jakby był u siebie,
z twoimi sługami będzie się spoufalał,
12 lecz jeśli zostaniesz poniżony, odwróci się od ciebie
i będzie unikał spotkania z tobą.
13 Oddal się od swoich wrogów
i bądź ostrożny wobec przyjaciół.
14 Wierny przyjaciel jest potężną osłoną,
a ten, kto go znajduje, jakby skarb znalazł.
15 Nic nie zastąpi wiernego przyjaciela,
jego piękno nie ma miary.
16 Wierny przyjaciel jest lekarstwem na życie,
znajdą go ci, którzy się boją Pana.
17 Ten, kto się boi Pana, będzie wierny przyjaźni,
a przyjaciela potraktuje jak siebie samego.
Nauka mądrości
18 Synu, już w swej młodości staraj się o wychowanie,
aż do siwizny będziesz znajdował mądrość.
19 Przystępuj do niej jak oracz i siewca,
oczekuj jej dobrych owoców.
Niewiele bowiem się przy niej natrudzisz,
a szybko będziesz spożywał jej plony.
20 Ona jest trudna dla pozbawionych wykształcenia,
a człowiek przewrotnego serca przy niej nie pozostanie.
21 Będzie mu ona ciążyć jak kamień doświadczenia,
a on nie będzie zwlekać, by ją odrzucić.
22 Mądrość bowiem zgodnie ze swoją nazwą,
dla niewielu bywa widoczna.
23 Posłuchaj, synu, przyjmij moje zdanie,
nie odrzucaj pochopnie mojej rady.
24 Włóż swoje nogi w pęta mądrości,
a na szyję załóż jej łańcuch.
25 Nadstaw barki i ją dźwigaj,
nie oburzaj się na jej więzy.
26 Zbliż się do niej całą swą duszą
i z całej siły trwaj na jej drogach.
27 Idź za nią i szukaj jej, a da ci się poznać,
a kiedy ją posiądziesz – nie opuszczaj jej.
28 Na koniec bowiem znajdziesz ukojenie,
a ona stanie się twoją radością,
29 Pęta mądrości będą ci silną osłoną,
a jej łańcuchy – chwalebną szatą.
30 Jest bowiem na niej złota ozdoba,
a jej więzy jak nici o kolorze hiacyntu.
31 Będziesz ją nosić jak chwalebną szatę,
jak wieniec radości włożysz ją na siebie.
32 Synu, jeśli chcesz, to możesz zdobyć wychowanie,
jeśli jej oddasz swoją duszę, to otrzymasz zdolności.
33 Jeśli będziesz chętnie słuchał, to zrozumiesz,
a gdy nakłonisz swoje ucho, staniesz się mądry.
34 Stań pośród zgromadzenia starszych,
a jeśli ktoś jest mądry, to przyłącz się do niego.
35 Chciej słuchać wszelkich opowiadań o Bogu,
a mądre przypowieści niech ci nie umykają.
36 Jeśli zobaczysz mądrego, to idź do niego o poranku,
a twoje stopy niech ścierają progi jego drzwi.
37 Rozmyślaj nad poleceniami Pana
i nade wszystko rozważaj Jego przykazania.
On zaś umocni twoje serce
i będzie ci dane pragnienie mądrości.