1 Mądrość pokornego podniesie mu głowę
i posadzi go wśród dostojników.
Marność wyglądu zewnętrznego
2 Nie wychwalaj nikogo za jego piękno
i nie brzydź się człowiekiem z powodu jego wyglądu.
3 Pszczoła jest najmniejszym spośród latających stworzeń,
lecz owoc jej trudu przewodzi słodyczom.
4 Nie pysznij się wyglądem swoich ubrań,
nie wywyższaj się w dniu chwały.
Zdumiewające bowiem są dzieła Pana,
a Jego zamiary ukryte przed ludźmi.
5 Wielu tyranów upadło na ziemię,
koronę zaś włożył ktoś niespodziewany.
6 Wielu władców zostało bardzo upokorzonych
– będąc w pełni chwały, wpadli w ręce obcych.
Potrzeba rozwagi
7 Nie oskarżaj, zanim nie zbadasz,
zastanów się najpierw, a później udzielaj nagany.
8 Zanim wysłuchasz, nie odpowiadaj
i nie przerywaj w środku mowy.
9 Nie kłóć się o rzecz, której nie potrzebujesz,
nie bierz udziału w sądzie grzeszników.
Praca i wynagrodzenie
10 Synu, nie zajmuj się zbyt wieloma rzeczami
– jeśli będziesz je mnożył, popełnisz błędy.
Pomimo ciągłej gonitwy wszystkich nie zdobędziesz,
a choćbyś się wycofał, to im nie umkniesz.
11 Jest ktoś, kto się trudzi, cierpi i się spieszy,
a tym większy odczuwa niedostatek.
12 Jest też ktoś niemrawy i oczekujący pomocy,
brakuje mu siły, tonie w ubóstwie,
lecz Pan spogląda na niego z dobrocią
i dźwiga go z poniżenia.
13 Kiedy podnosi mu głowę,
wielu zdumiewa się na jego widok.
14 Rzeczy dobre i złe, życie i śmierć,
ubóstwo i bogactwo – pochodzą od Pana.
milosc
17 Dar Pana spoczywa na pobożnych,
a Jego miłość zawsze będzie im sprzyjać.
18 Bogacz żyje w skąpstwie i wyrzeczeniach,
a taki ma udział w swojej nagrodzie,
19 że chociaż mówi sobie: Teraz odetchnę
i będę się sycić moimi dobrami;
– to jednak nie wie, ile czasu mu pozostało,
zanim pozostawi je innym i umrze.
20 Trwaj w swoim przymierzu i o nim rozmawiaj,
do starości pozostań przy swoim zawodzie.
21 Nie zachwycaj się czynami grzesznika,
lecz ufaj Panu i pracuj ciężko,
bo łatwą rzeczą jest w oczach Pana
szybko i niespodzianie wzbogacić ubogiego.
22 Błogosławieństwo Pana jest nagrodą dla pobożnego
– w krótkim czasie rozkwita Jego błogosławieństwo.
23 Nie mów: Czego mi potrzeba
i co mógłbym mieć jeszcze?
24 Nie mów: Jestem samowystarczalny,
co złego może mnie od teraz spotkać?
25 W dniu pomyślnym zapomina się o złych chwilach,
a w dzień nieszczęścia nie wspomni się o tym, co dobre.
26 Łatwo jest bowiem Panu w dniu śmierci
odpłacić człowiekowi zgodnie z jego uczynkami.
27 W godzinie cierpienia zapomina się o rozkoszy,
a śmierć człowieka ujawnia jego uczynki.
28 Przed śmiercią nie nazywaj nikogo szczęśliwym,
człowieka bowiem poznaje się po jego dzieciach.
Ostrzeżenie przed złymi ludźmi
29 Nie wprowadzaj każdego do swojego domu
– oszust zna bowiem wiele podstępów.
30 Jak kuropatwa złapana w klatce,
takie jest serce pysznego,
które jak szpieg wypatruje upadku.
31 Zamienia bowiem dobro w złoi czatuje,
nawet najlepszym postawi zarzut.
32 Od iskry ognia rozpala się węgiel,
a grzeszny człowiek na krew czatuje.
33 Uważaj na złoczyńcę, bo knuje złe rzeczy,
może przysporzyć ci wstydu na wieczność.
34 Przyjmij do domu obcego, a w zamieszaniu cię zniszczy,
poróżni cię z twoimi najbliższymi.