19
1 Nie zazdrość złym ludziom
ani nie pragnij przebywać z nimi,
2 bo o przemocy myśli ich serce,
ich usta mówią o nieszczęściu.
20
3 Mądrością dom się buduje,
rozumem się go umacnia.
4 Dzięki wiedzy pokoje się napełnią
wszelkimi cennymi i miłymi dobrami.
21
5 Człowiek mądry jest mocny,
rozumny umacnia swoją potęgę.
6 Dzięki dobremu przewodnictwu poprowadzisz wojnę,
dzięki wielu doradcom odniesiesz zwycięstwo.
22
7 Dla głupca mądrość jest zbyt wysoko,
nie otworzy on ust w bramie.
23
8 Kto myśli tylko o tym, jak czynić zło,
zostanie nazwany mistrzem przebiegłości.
9 Zamysłem głupoty jest grzech,
szyderca budzi odrazę u ludzi.
24
10 Jeżeli słabniesz w dniu nieszczęścia,
to niewielka jest twoja siła.
25
11 Ratuj skazanych na śmierć,
jeśli możesz, zatrzymaj tych,
którzy potykają się, idąc na miejsce kaźni.
12 Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym!
Czy Ten, kto bada serca, nie dostrzeże?
Czy Ten, kto czuwa nad twoją duszą, nie wie?
Odpłaci On człowiekowi za wszystkie jego czyny.
26
13 Mój synu, jedz miód, bo jest dobry,
lejący się miód jest słodki dla podniebienia.
14 Taka jest, musisz wiedzieć, mądrość dla twojej duszy.
Jeśli ją znajdziesz,
będziesz miał przyszłość,
a twoja nadzieja nie zginie.
27
15 Nie zastawiaj pułapki w miejscu przebywania sprawiedliwego,
nie niszcz miejsca, w którym odpoczywa,
16 bo sprawiedliwy upadnie siedem razy i powstanie,
niegodziwych zaś powali nieszczęście.
28
17 Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upada,
niech się nie raduje twoje serce, gdy on się potyka,
18 by Pan tego nie dostrzegł i nie uznał za złe,
i nie odwrócił od niego swojego gniewu.
29
19 Nie złość się na złoczyńców,
nie zazdrość niegodziwym,
20 bo zły nie ma przyszłości,
lampa niegodziwych zgaśnie.
30
21 Mój synu, bój się Pana i króla,
nie zadawaj się z tymi, którzy są niestali,
22 bo nagle dosięgnie ich nieszczęście
– a któż zna zniszczenie, które przyjdzie od nich obydwu?
23 Także te przysłowia pochodzą od mędrców.
Nie jest dobrze być stronniczym w sądzie.
24 Tego, kto mówi do niegodziwego: Jesteś sprawiedliwy,
ludy przeklną, potępią narody.
25 Tym, którzy karzą, będzie się dobrze powodzić,
spłynie na nich błogosławieństwo.
26 Całuje w usta ten,
kto szczerze odpowiada.
27 Przygotuj swoją pracę na zewnątrz,
zorganizuj ją na swoim polu,
a potem buduj swój dom.
28 Nie zeznawaj bez powodu przeciwko bliźniemu
– czy chcesz zwodzić swoimi ustami?
29 Nie mów: Jak on mi uczynił, tak i ja mu uczynię,
każdemu oddam według jego czynów.
30 Przechodziłem obok pola człowieka leniwego,
i obok winnicy człowieka pozbawionego rozumu.
31 I oto wszystko zarosło ostami,
jej powierzchnię pokryły chwasty,
a mur kamienny się rozpadł.
32 Przyglądałem się, rozważałem w swoim sercu,
patrzyłem i wyciągałem wnioski.
33 Trochę snu, trochę drzemki,
trochę odpoczynku z założonymi rękami,
34 a bieda przyjdzie jak włóczęga,
nędza – jak człowiek uzbrojony.
1 Nie zazdrościj złym ludziom
i nie pragnij ich towarzystwa,
2 Gdyż ich serce myśli o gwałcie,
a ich wargi mówią o nieszczęściu.
3 Dom buduje się mądrością,
a umacnia się go roztropnością.
4 I dzięki rozsądkowi napełnia się spichlerze
wszelkimi cennymi i upragnionymi dobrami.
5 Człowiek mądry więcej potrafi niż mocny,
a mąż światły więcej niż silny.
6 Gdyż pod roztropnym dowództwem możesz prowadzić wojnę,
a zwycięstwo jest tam, gdzie jest wielu doradców.
7 Mądrość jest dla głupca zbyt wzniosła;
w sądzie nie otwiera on swoich ust.
8 Kto myśli tylko o tym, jak źle czynić,
tego nazywają wichrzycielem.
9 Zamysł głupca jest grzechem,
a szyderca jest ohydą dla ludzi.
10 Gdy w dniu niedoli jesteś gnuśny,
twoja siła zawodzi.
11 Ratuj wydanych na śmierć,
a tych, których się wiedzie na stracenie, zatrzymaj.
12 Jeżeli mówisz: Nie wiedzieliśmy,
to Ten, który bada serca, przejrzy to.
A Ten, który czuwa nad twoją duszą, wie o tym
i odda każdemu według jego czynu.
13 Synu mój, jedz miód, bo jest dobry,
słodki jest plaster miodu dla twojego podniebienia;
14 Tym też jest wiedza i mądrość dla twojej duszy!
Jeżeli ją znajdziesz, masz jeszcze przyszłość,
a nadzieja twoja nie rozwieje się.
15 Nie czatuj, grzeszniku, przed mieszkaniem sprawiedliwego,
nie burz miejsca jego spoczynku,
16 Bo choć sprawiedliwy siedem razy upadnie, jednak znowu się podniesie;
lecz grzesznicy potykają się w nieszczęściu.
17 Nie ciesz się z upadku swojego nieprzyjaciela,
a gdy się potknie, niech się nie raduje twoje serce,
18 Aby Pan tego mie widział i nie uznał tego za złe;
a wtedy odwróciłby od niego swój gniew.
19 Nie oburzaj się na złoczyńców
i nie unoś się z powodu bezbożnych,
20 Bo zły nie ma przyszłości,
a lampa bezbożnych zgaśnie.
21 Bój się, synu mój, Pana i króla;
nie wynoś się nad żadnego z nich!
22 Gdyż nagle sprowadzą na ciebie nieszczęście
i nie wiadomo, jaka zagłada może przyjść od obu.
23 A jeszcze to pochodzi od mędrców:
Niedobrze, jeżeli się sądzi stronniczo.
24 Kto mówi winowajcy: Jesteś niewinny,
tego przeklinają ludy, temu złorzeczą narody.
25 Lecz tym, którzy wydają sprawiedliwe wyroki, dobrze się powodzi,
spływa na nich błogosławieństwo i szczęście.
26 Właściwa odpowiedź jest jak pocałunek w usta.
27 Wykonaj najpierw swoją pracę na zewnątrz
i upraw dla siebie pole,
a potem zakładaj swój dom.
28 Nie bądź bez powodu oskarżycielem swojego bliźniego
i nie nakłaniaj swoich warg do fałszywych zeznań.
29 Nie mów: Jak on postępuje ze mną, tak ja z nim postąpię,
każdemu oddam według jego czynu.
30 Szedłem koło roli próżniaka
i koło winnicy głupca:
31 A oto wszystko porosło chwastem,
powierzchnię jej pokryły pokrzywy,
a kamienne ogrodzenie było rozwalone.
32 Gdy na to spojrzałem, zwróciło to moją uwagę;
ujrzałem to i wyciągnąłem stąd naukę:
33 Trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz,
trochę założysz ręce, aby odpocząć,
34 A wtem zaskoczy cię ubóstwo jak włóczęga
i niedostatek jak zbrojny mąż.